Podróżując po Maroku trudno nie dać się uwieść wspaniałości tradycyjnej architektury, którą z jednej strony wyróżnia estetyczna skromność, z drugiej – niezwykły przepych zdobień. Szczególnie zachwycające są barwne zdobienia ścian i podłóg, które potrafią przyprawić o zawrót głowy, a ponadto... przepięknie prezentują się na zdjęciach z podróży.
Czar maroka?skiej architektury
Spacerując wąskimi uliczkami medyn, pośród beżowo-szarych i białych ścian kamienic, z pewnością zauważymy wyróżniające się z otoczenia barwne fontanny. Podobnie, gdy wejdziemy do wnętrza typowo marokańskiej budowli (medresy czy zwykłego domu) dostrzeżemy kontrastujące z białymi ścianami wzorzyste i barwne podłogi lub kolorowe sufity. Przyglądając się tym zdobieniom z bliska zorientujemy się, że są to małe ceramiczne płytki ułożone w przeróżne wzory.
Co to jest zellige (zellidż)?
Tego typu zdobienia określa się w Maroku mianem zellidż (الزليج). Inne spotykane zapisy tej nazwy to: zellige, zillij oraz zellij.
Są to małe płytki terakoty, pomalowane i pokryte szkliwem. Płytki te układa się w geometryczne wzory, które umieszcza się następnie w gipsie lub tynku.
Wykorzystywanie w islamskim wzornictwie jedynie wzorów geometrycznych wynika bezpośrednio z jednego z praw zamieszczonych w Koranie, zgodnie z którym ludziom nie wolno przedstawiać obrazów Boga, samych siebie, ani nawet zwierząt, gdyż stawialiby się wówczas na równi ze Stwórcą, co jest niedopuszczalne.
Maroko | Zellidż układa się w geometryczne wzory (by awork )
Barwy zellidż
Historycy sztuki ustalili, ?e zellid? w pocz?tkowym okresie tzw. stylu azulejo nie cieszy? si? w Maroku zbyt du?? popularno?ci?. Dopiero za czasów dynastii Marynidów oko?o wieku XIV gdy wprowadzono do zellid? nowe kolory: niebieski, zielony i ?ó?ty Maroka?czycy zacz?li ozdabia? w ten sposób swoje mieszkania. Koloru czerwonego zacz?to u?ywa? dopiero w wieku XVII. Wspó?cze?ni arty?ci zellid? nie ograniczaj? si? w u?ywaniu ró?nych kolorów cho? nie spotyka si? barw takich jak np.: ró?owy czy fioletowy.
Wiedza przekazywana z pokolenia na pokolenie
Za centra tego gatunku sztuki uważa się Fez i Meknes. To w tych królewskich miastach do dzisiaj na ulicach można zobaczyć artystów tworzących zellidż. Wiedza i umiejętności, które posiadają przekazywane są z pokolenia na pokolenie od tak zwanych „maâlems”, czyli mistrzów.
Okrawanie małych płytek w celu nadania im odpowiedniego kształtu, które później muszą do siebie pasować jak puzzle, wymaga niezwykłej cierpliwość, precyzji i lat praktyki. Dlatego nauczanie tego rzemiosła najlepiej zacząć jak najwcześniej.
Tego typu zajęcie wymaga także siły, w związku z czym zajmują się nim jedynie mężczyźni. Będąc w Maroku, warto porozmawiać z wytwórcami zellige, gdyż chętnie opowiedzą nam oni o samym procesie tworzenia kolorowych płytek oraz o tym, jak układa się je we wzory.
Jak powstaje marokański zellidż?
Wyrobem płytek nazywanych lajoura, z których potem wycina się zellidż, zajmuje się tzw. fakhar. To on przygotowuje odpowiednią zaprawę, kolorową glazurę i suszy płytki w tradycyjny sposób nazywany behive. Gotowa płytka jest kwadratem o postrzępionych bokach, mającym wymiar 5x5 cm.
Taka płytka trafia do maâlems, którzy zajmują się jej ostateczną obróbką: wycinają małe elementy, tzw. ferma, z których następnie układane są geometryczne, powtarzające się wzory – tarbiaa.
Maleńkie płytki układa się na płaskiej powierzchni glazurowaną częścią do spodu, dzięki czemu po zalaniu ich niewielką ilością materiału spoinującego (cement z wapnem), mozaika jest idealnie płaska a jej elementy się nie przemieszczają. Proces ten nazywany jest slaka.
Szczegółowy skład materiału, którym całość jest zalewana, jest tajemnicą rodową przekazywaną z pokolenia na pokolenie.
Maroko | Najpiękniejsze mozaiki znajdują się w Fezie i Meknes (by awork )
Najpiękniejsze marokańskie mozaiki
Co ciekawe, wielu matematyków z całego świata przyjeżdża do Maroka, aby robić naukowe analizy tradycyjnych wzorów zellidż.
Jedne z najpiękniejszych przykładów geometrycznej harmonii zellidż można podziwiać w meczecie Hassana II w Casablance, w medresie Bu Inania w Fezie oraz na ścianach Bramy Bab El’Mansour w Meknes.
Obecnie coraz częściej techniką tą ozdabia się także przedmioty z wyposażenia wnętrz, takie jak np. stoły, stołki, ramy do luster lub obrazów. Zamożni Marokańczycy mozaikami zellige ozdabiają swoje przydomowe baseny.
Oczywiście w dzisiejszych czasach produkcja zellidż jest w dużej mierze fabryczna i tylko nieliczni artyści nadal zajmują się tradycyjną metodą ich wyrobu.
Maroko | Zellidż - małe płytki terakoty, pomalowane i pokryte szkliwem (by jssz )
Maroko | Piękno tradycyjnych zellij może przyprawić o zawrót głowy (by awork )
Zainteresują Cię również
23. Festiwal Muzyki Sakralnej w Fezie 
Top 8 atrakcji w Fezie 
Riady, ksary i kazaby 
Skomentuj
Zaloguj się aby móc dodawać komentarze
Komentuj jako gość